“Opgegroeid in het Rietveld”

Onlangs verscheen het boek ‘Opgegroeid in het Rietveld’ van Hans de Frankrijker. In zijn boek vertelt Hans, geboren op de boerderij Rietveld 5 over zijn jeugd in de periode 1950 tot 1965. Hij doet dat na een druk leven waarin hij tot 2015 als pedagoog (en deels onderwijskundige) verbonden was aan de universiteit van Leiden. Met pensioen is hij aan dit boek begonnen ‘vanuit verwondering over het dagelijks leven toen en vooral ook bewondering, voor mijn ouders en alle andere Rietvelders die daar samen (over)leefden onder toch wel harde omstandigheden.’ Het is uiteindelijk een flink boek geworden van 286 pagina’s, geschreven met een groot lettertype. Deze grote letters, de mooie open schrijfstijl en de foto’s van toen maken het tot een toegankelijk boek, iedereen kan het lezen.
Het boek gaat over de jeugd van Hans. Daarin blijft hij ook consequent, het gaat over zijn eigen ervaringen. Het is dus geen boek over het Rietveld. Uiteraard komt het vaardorp regelmatig voorbij, alsook het isolement van het gebied toentertijd. Centraal staat vooral de boerderij, waarin de familie – vader Jan, moeder Marie en 4 zoons en 2 dochters – overleefden.

De buurt
Het boek begint met een rondleiding door het veranderde Rietveld en langs de ouderlijke boerderij, die tegenwoordig ‘de uitstraling heeft van een luxe landhuis’. We leren de familie kennen van de jonge Hans en de buurt waarin hij woonde. Dat gedeelte van het Rietveld hoefde niet dagelijks te varen maar was met de wereld verbonden via een kilometer lang grindpad naar de Voorweg. Ook een groot deel van de varende Rietvelders en hun goederen ging over dit smalle en altijd weer verzakkende pad van en naar de overslagplaats, waar de boten en schouwen werden aangelegd. Het gedoe over dit pad, waar karren en auto’s elkaar niet konden passeren, leidt in het boek tot een aantal mooie ‘padverhalen’.

Kerk en school
De lagere school en de kerk namen in die tijd een centrale plaats in. De dagelijkse gang naar school en kerk, lopend en later met de fiets ging over het Kerkvaartpad langs de molen. De varende Rietveldse kinderen lieten daar hun roeiboten achter en sloten zich aan. Katholieke en protestante kinderen liepen gescheiden, omdat scholen en kerken een ander tijdsregiem aanhielden. Dit om schermutselingen tussen de twee groepen geloofsgenoten voorkomen, hetgeen overigens niet altijd lukte.
Komend uit een katholiek gezin toont Hans zich een betrokken gelovige en een trouw kerkbezoeker. Hij zingt bij het jongenskoor en speelt later met zijn band in de beatmis. Maar we zien ook dat hij na de lagere school anders tegen de (veranderende) kerk begint aan te kijken uiteindelijk resulterend in het bewust loslaten van het geloof. Dit tot teleurstelling van zijn ouders.

In en om de boerderij
In dit deel van het boek maakt Hans een plattegrond van de boerderij – binnen en buiten – en vertelt hij iets over de functies van de in totaal 20 ruimten, de inrichting daarvan en welke ervaringen en herinneringen bij hem opkomen. Van boomgaard tot opkamer, van kelderhuis tot silo en van gruppstal tot moestuin. In dit hoofdstuk krijg je een goede indruk van de werkprocessen op zo’n boerderij uit die tijd met maximaal 15 koeien, een paar zeugen en wat schapen. Het was hard werken waarbij alle gezinsleden – vader, moeder en de brusjes (broertjes en zusjes) – waren ingeschakeld. En dan hield men het hoofd maar net boven water. Maar bij dat harde werken was er ook tijd voor plezier: er komen heel wat verhalen voorbij, belevingen en anekdotes. Wat trouwens opvalt is dat Hans zich bij de inrichting van de ruimten nog allerlei details weet te herinneren, van de inrichting van een ruimte tot de attributen aan de muur.

Polder van land en water
De wijdere omgeving van de boerderij staat in dit deel van het boek centraal. Met bewondering en ontzag loopt Hans rond in de Rietveldse polder: ”Wat een overzicht, lucht, licht, stilte en ruimte! Kauwend op een hooisprietje kijk, ruik en luister ik geboeid naar alles wat aan me voorbijtrekt”.
We lezen hoe er met het gezin wordt gehooid en tegelijkertijd gepicknickt, hoe er nog dagelijks met de roeiboot naar het land wordt gevaren om daar de koeien te melken (tot begin jaren 60), hoe het opgewonden vee na de winter weer het land in wordt gelaten, hoe de mest -consequent ‘mist’ genoemd – wordt uitgereden, hoe er greppels worden gegraven en strontje geslecht, mollen gevangen, gebaggerd en gesloot.
Broer Martien gaat uiteindelijk de boerderij overnemen en begin jaren 60 wordt hij daarnaast ook meelvaarder met als taak het met de schuit rondbrengen van zakken veevoer bij de Rietveldse boeren. Hans helpt soms een handje mee, maar voelt ’s nachts de krampen in zijn armen en schouders. Ook was hij er bij toen de boot een keer met de zakken meel omsloeg en toen de grote slee met de zakken meel tijdens een strenge winter door het ijs zakte. Kortom echte Rietveldse verhalen.

Het grote Leiden
Vanaf een jaar of 10 , 11 wordt Hans meer wereldwijs. Hij keek zijn ogen uit toen hij een keer met zijn vader mee mocht naar de ‘beestenmart’ in Leiden. Hij weet nog dat hij zich enorm verbaasde over al die winkels, de tram en het station, de bioskopen en de markt met al zijn kroegen. Het leek hem het “begin van het buitenland”.

Het boek ‘Opgegroeid in het Rietveld’ door Hans de Frankrijker kost € 27,50 en kan worden gekocht bij het Historisch Museum in Hazerswoude dorp. Ook kan het rechtstreeks worden besteld bij de drukker via deze link:

Opgegroeid in het Rietveld – Hans de Frankrijker – 24bookprint.com print.24bookprint.com

2010: Het Rietveld Onderuit

In de laatste week van mei 2010 vond op verschillende locaties in Hazerswoude het cultureel festival ‘Onderuit’ plaats. Organisator was de plaatselijke toneelvereniging Onder Ons. Het festival opende met een cultureel feest in vaardorp het Rietveld op 23 mei, Tweede Pinksterdag. De Rietveldbewoners wilden het feest zo veel mogelijk zelf vormgeven. En Onder Ons gaf hen de ruimte.

Een mooie Pinksterdag
Het was die 2e Pinksterdag prachtig weer, het leek wel zomer. Bij Klein Giethoorn begonnen de bezoekers toe te stromen. Om 11.00 uur vond daar de opening plaats van de festivalweek door burgemeester Anja Latenstein. Ook was er live muziek en een fototentoonstelling over het Rietveld, die veel bekijks trok. Na de openingswoordjes konden de bezoekers kaartjes kopen voor het cultuurfeest in het vaardorp. Op alle eilandjes tussen Klein Giethoorn en Theetuin ’t Woutje was er die dag wel iets te beleven. Om daar te komen waren er 4 taxiboten (schouwen) die permanent heen en weer voeren tussen het begin en het eindpunt van de route.
Vrijwel alle bewoners langs de vaarroute deden mee. De culturele activiteiten die je op de eilanden kon bewonderen waren veelzijdig, zoals de historische fototentoonstelling, diverse optredens van de Jeugdtheaterschool Leiden, van dichter Roland van den Bergh, een verhalenvertelster, de vrouwenmuziekgroep de Nostalgini’s, een hardrockband, er was een tentoonstelling van schilderijen gemaakt door kinderen, een expositie houtbewerking bij Paula en Marja en er stonden kunstattributen langs de vaart zoals hele grote Rietveldstoel.

Bijzonder was de uitbeelding van het drama uit 1898, toen 2 kinderen uit het dorp – Mina en Marie -verdronken in het Rietveld. In de sloot langs de boerderij Rietveld 11 dreven 2 dameshoedje uit die tijd. Je kon daar op een bankje zitten, waarna uit het struikgewas het gedicht klonk dat ooit over dit drama werd gemaakt.

Grote drukte
Naarmate de dag vorderde werd het steeds drukker in het Rietveld. De 4 taxiboten bleken de drukte niet meer aan te kunnen. Sommige bezoekers kwamen niet meer van de eilanden af, anderen bleven in de taxiboten zitten omdat ze bang waren na het uitstappen niet meer te worden opgehaald. Om 14.00 uur werd daarom de kaartverkoop gestopt. Op dat moment waren al 800 kaarten verkocht.
Let Belt: Omdat de burgemeester in het gedrang dreigde te raken heb ik haar met mijn eigen bootje zelf van eiland naar eiland gevaren en bij ieder eiland geholpen bij het in en uitstappen. Ze was zeer onder de indruk. Het leverde ons de uitnodiging op om de Rietveldse foto-tentoonstelling gedurende 2 maanden te plaatsen in de hal van het gemeentehuis.
Na het stopzetten van de kaartverkoop werd het geleidelijk weer rustiger en gezellig. Uiteindelijk konden na afloop alle vrijwillige medewerkers en coördinator Jeannette terugkijken op een geslaagd feest. De grote toeloop was even lastig geweest, maar had ook een positief effect gehad op het batig saldo van het Rietveldfeest. Er bleef na alle betaalde rekeningen onverwacht een bedrag van 1250 euro over. En dat bedrag werd volgens de tevoren gemaakte afspraak overgemaakt aan de Hersenstichting.

Gondelvaart 1981

In 1981 vierde de gemeente Hazerswoude zijn 700 jarig bestaan. Om dit te vieren vonden in dat jaar verschillende activiteiten en evenementen plaats. Een ervan was de gondelvaart door het dorp en het Rietveld op 14 augustus van dat jaar. Iedereen met een boot mocht eraan meedoen. Omdat Rietvelders en boomkwekers vaak over een roeiboot of een schouw beschikten, namen zij het merendeel van de versierde boten voor hun rekening. Vaak werden daarbij echte thema’s van het vaardorp uitgedragen, zoals ‘koeien in de boot’, ‘de melkschuit’, ‘de laatste postbode’ etcetera.

Hieronder een impressie van deze gondelvaart door het Rietveld aan de hand van een aantal foto’s die toen gemaakt zijn, al laat de kwaliteit daarvan wel te wensen over. Als u de foto’s aanklikt kunt u ze beter bekijken.

Open dag Koperwiek

Er waren veel bezoekers gekomen naar de open dag van de Koperwiek, zondag 15 september jongstleden. Een jaar geleden ging dit nieuwe bedrijf van start met een ecologische kwekerij, voedselbos en natuurcamping. De plek: 8 hectare kwekerijgrond tussen de burg. Smitweg en de Rietveldse Vaart vlak bij de molen. Tijdens de open dag lieten de ambitieuze eigenaren Arne Driessen en Michiel van den Hoven zien wat er in een jaar tot stand was gebracht. En dat is veel: Het voedselbos met eetbare planten en struiken – van klein naar groot – is voor een deel reeds aangeplant. Dit jonge bos laat zien wat er komt kijken bij aanleg, beheer en oogst van dergelijke planten. Ook de ecologische kwekerij met fruit en vruchtenbomen en -struiken draait al volop. Er staan reeds vele verschillende soorten en varieteiten in de nieuwe kwekerij, klaar voor de verkoop via de website. En tenslotte is ook de natuurcamping al open met de voorzieningen die erbij horen. Er zijn 15 plekken, omringd door groen waar tenten of een camper kunnen staan. Met prachtig uitzicht op de diepe Boterpolder en de molen. En in de afgelopen maanden bezocht door de eerste campinggasten.

Tijdens de open dag was er een plantenmarkt ingericht waar allerlei planten gekocht konden worden van vijg tot appel,en van hazelaar tot nashi. Ook konden de bezoekers zich verdiepen in de aanleg van voedseltuinen of meedoen in een workshop. Er waren (gezonde) hapjes en drankjes en er was muziek. Ook kon men zich opgeven als vrijwilliger bij de Koperwiek. Daar staat het leren omgaan met een ecologische voedseltuin centraal.

Er moet nog veel gebeuren. Van de drie voormalige boomkwekerijen heeft de helft een metamorfose ondergaan. De andere helft is nu aan de beurt. Om dat voor elkaar te krijgen hebben de eigenaren Arne en Michiel zich omringd door een team van deskundigen en vrijwilligers. We zijn dan ook benieuwd hoe dit unieke bedrijf langs de Rietveldse Vaart zich verder gaat ontwikkelen.

U kunt zich op de hoogte stellen van de ontwikkelingen bij en rond de Koperwiek via de prachtige website www.koperwiek.com

Horror in de polder

Drie jaar lang trad verhalenvertelster Annie Boer in de vakantieperiode succesvol op met een voorstelling over het Rietveld. Maar voor dit jaar heeft zij een nieuwe voorstelling gemaakt met de naam  “De gruwelen van Hazerswoude”.   Opnieuw zijn historische gebeurtenissen de leidraad en wederom zijn deze door Annie omgezet in prachtige verhalen. Diverse geruchtmakende moordzaken komen aan bod, maar ook het ware verhaal van de Galgweg, het uitgesponnen drama van geliefden Amalia en Frederik, het mysterie van boerderij Ruimzicht of het horrorverhaal over dienstmeid Kaatje op de Kruiskade, die met kerkschatten in haar broek in handen viel van de Spanjaarden en daarbij zowel de schatten, vervolgens haar eer en tenslotte haar leven verloor. Het is allemaal heel gruwelijk, maar de vele bezoekers van de voorstelling genoten volop,  zo was het althans afgelopen woensdag.

Annie treedt nog deze hele maand op bij Theetuin ’t Woutje en wel iedere woensdagmiddag om 14.30 uur. Wel even tevoren reserveren bij ’t Woutje.

Gregoriaans gezang

Op donderdagavond 7 juli klonk Gregoriaans gezang over het Rietveld. In de Groene Kathedraal vond een concert plaats van het minderbroederskoor Pax et Bonum. Als onderdeel van Archeon is dit koor elke zondag actief in de keuken van het minderbroedersklooster van de orde der Franciscanen. Daarbij beelden zij het middeleeuws leven uit van omstreeks 1350 in het stadje Gravedam. De leden van dit koor zijn ook op andere manieren als vrijwilliger aktief bij Archeon. Zo houden zij de kruidentuin bij en wordt er regelmatig middeleeuws bier gebrouwen.

Maar deze keer trad het koor dus op in de Groene Kathedraal in het Rietveld en onder uitstekende weersomstandigheden. Velen waren erop af gekomen, per fiets vooral en sommigen ook per boot. En het concert klonk prachtig. Hoewel er niet voldoende stoelen waren om op te zitten – op zoveel bezoekers was niet gerekend – bleef ieder tot het eind van het concert. En langer natuurlijk want de Groene Kathedraal blijft mooi.